Nieznany czas i miejsce
Wielu badaczy jest zdania, że powstanie public relations to historia, w której trudno odnaleźć początek, niejasne jest miejsce, data i powody pojawienia się tego zjawiska. Jedna z koncepcji mówi, że z pojęciem tym mamy do czynienia zanim jeszcze wymyślono mu odpowiednią nazwę, a więc odkąd tylko pojawili się ludzie i zaczęli starać się o zaufanie innych. Krystyna Wójcik twierdzi, że aż do XVII wieku, a więc momentu tworzenia światowej gospodarki, przejawy współczesnego public relations odnaleźć można w dziedzinach niezwiązanych z komercyjną działalnością. Osobami przeznaczonymi do roli informatorów i badaczy opinii byli wówczas przywódcy. W celu pozyskania zaufania często korzystano z literatury, sztuki i religii.
Mezopotamia i Indie
Najstarsze dowody istnienia public relations sięgają starożytności. W Mezopotamii 2000 lat p.n.e. na kamiennych tablicach umieszczano informacje na temat metod zbierania zboża, nawadniania pól oraz zasiewów. Tablice te miały pomóc rolnikom posiąść wiedzę na temat najlepszych sposobów uprawy, dających obfite plony, które przekładały się na wzmocnienie potęgi państwa.
Tajniki public relations nie były też obce mieszkańcom Indii, a dokładnie maharadżom, którzy to korzystali z pomocy szpiegów, mających za zadanie dowiadywać się, co na dany temat myślą poddani, a także rozpowszechniać pozytywne informacje dotyczące władców.
Retoryka starożytnej Grecji
Rozgłos i siłę poparcia społecznego doceniali starożytni Grecy, żyjący w ustroju demokratycznym. To tam wykształciła się sztuka przekonywania i prowadzenia sporów, retoryka i erystyka. Wzmocnienie praw jednostki powodowało pojawianie się na placach i miejskich targowiskach ludzi, którzy rozmawiali o sprawach państwowych, handlowych czy problemach społecznych. Grupom tym przewodzili najczęściej oratorzy, retorzy oraz demagodzy, piastujący często wysokie stanowiska państwowe. Wydarzeniem stworzonym z myślą o kreowaniu pożądanego wizerunku były igrzyska olimpijskie, które jednoczyły w rozrywce i rywalizacji, a także wpływały na korzystne postrzeganie władcy.
Pierwsze rzymskie gazety
W antycznym Rzymie doceniano wagę stałego przepływu informacji pomiędzy władcami a obywatelami. To tam miały swój początek pierwsze gazety – Acta Diurna (łac. Wiadomości Dnia) założona przez Juliusza Cezara w 59 r. p.n.e. oraz Acta Senatus (łac. Wiadomości Senatu). Przez długi czas informacje przekazywane były w sposób bezpośredni, gdyż władcom zależało na szybkiej opinii poddanych na dany temat. Cezarowi nie były też obce inne techniki public relations, a mianowicie organizacja wydarzeń politycznych mających na celu zdobycie przychylności ludu przed rozpoczęciem działań wojennych. Ze starożytnego Rzymu wywodzi się również słownictwo używane we współczesnym PR, a więc “publiczny”, “publiczność” i “stosunki”.
Narodziny chrześcijaństwa
Znaczącym momentem w dziejach public relations są początki chrześcijaństwa. Zwolenników nowej religii zdobywano poprzez głoszone kazania, dialog ze społeczeństwem, a następnie listy do wiernych. Działania, których efektem było przyjęcie nowej wiary, a tym samym ryzykowanie własnego życia w imię nowej religii, można dziś uznać za ówczesny sukces PR.
Druk Gutenberga
Kamieniem milowym w rozwoju public relations stało się wynalezienie przez Jana Gutenberga druku w XV w. Ruchome czcionki rozpoczęły epokę czytelnictwa, sprawiając, że szerzenie pożądanych idei stało się dużo prostsze niż wcześniej. Z dobrodziejstw nowego wynalazku korzystano m.in. na dworze Habsburgów, gdzie poddani otrzymywali specjalne druki na temat całej dynastii, przyczyniając się do wzrostu jej popularności. Ważną rolę w kreowaniu komercyjnego PR odegrały z kolei pisma kupieckie, przekazujące informacje na temat cen produktów i sytuacji na rynku. Oficjalny dziennik kupiecki zaczął funkcjonować w Niemczech w 1650 r.
Napoleon – człowiek PR
Niezwykle ważnym wydarzeniem, tworzącym podwaliny współczesnej myśli public relations była rewolucja francuska, która dała początek publiczności masowej, otrzymującej regularne druki i pisma. Z rewolucją francuską nieodłącznie związana jest postać Napoleona Bonaparte, który to stał się mistrzem konsekwentnego budowania pozytywnego wizerunku, zakorzenionego głęboko w świadomości podwładnych. Co ciekawe, stale otaczał się on tzw. oficerem prasowym, a stosowane przez niego techniki zaliczane są do współczesnych praktyk specjalistów PR.
Bibliografia:
Rozwadowska B., Public Relations. Teoria. Praktyka. Perspektywy, Warszawa 2002.
Wójcik K., , Public Relations. Wiarygodny dialog z otoczeniem, Warszawa 2013.
